UNHA VIAXE, VIAXE. (V) Ancona

Domingo 22 de diciembre

Ao saír pola mañá atopámonos con que a rúa do hotel é, de abaixo a arriba , un mercadillo. Como perdín a gorra (a primeira perda da viaxe) aproveito para comprar outra nun dos postos. Esta é verde, a visera é de pana verde escuro. Fai frío e a miña cabeza agradece o agasallo. Unha gorra é unha cousa moi importante, sobre todo porque serve para pedir esmola, chegado o momento. Tamén imprime carácter, e ademais, sempre temos a sensación de que un home que leva gorra non pode ser mala persoa. Os que levan gorra sempre teñen un algo de extravagantes, de orixinais, de bohemios, de poetas, de inconformistas, aínda que a maioría das veces é só snobismo. Por desgraza só podo porma cando estou de viaxe.
Unha das grandes vantaxes que ten viaxar é a liberdade absoluta que gozas para ter o aspecto que realmente queres. Vivimos en sociedades que o uniforman todo, tamén o noso aspecto. Hai un código secreto non escrito, que se converte nunha férrea ditadura do entorno, no que che outorgan un aspecto de cuxa gama non pódes saír sen que teña consecuencias. Parece que temos liberdade para decidir sobre o noso aspecto e a nosa forma de vestir, pero non é verdade. Podes levar o pantalón que queiras pero en realidade é un pantalón cunha moi limitada gama de formas e cores. Se che pos un pantalón que tivese estampados cadros amarelas sobre un fondo negro, por exemplo, pasado o primeiro desconcerto, e unha vez que non atopasen unha explicación ao feito, sufrirías unha presión desde todos os puntos da túa contorna. Ou se apareces cunha camisa rota ou un pouco sucia. As miradas, insinuacións, comentarios e bromas son un cadea máis difícil de romper que moitas leis escritas. Á maioría gústalle ter o aspecto da mayoría. Pero que poden facer aqueles que non coinciden nese gusto? Viaxar, estar entre maiorías ás que non lles concedes ningunha capacidade de influír en ti, que non volverás ver, poder ir roto, ou sucio, ou estrafalario, ou excéntrico… é un dos grandes praceres da viaxe. Algo que Ulises non puido facer, pois sabía que millóns de ollos ao longo de tres mil anos, e mentres o home sexa home, observarían cada un dos seus xestos, as súas roupas, o seu aspecto. Baixo o foco que Homero puxo sobre a súa viaxe, Odiseo foi castigado a actuar baixo a mirada de toda a humanidade. De todas as desdichas sufridas, a peor de todas non foi ningunha das que lle enviaron os deuses, se non a que lle inflinxiu un home cego, no caso de que ese home existise e nacese na miña adorada Esmirna.
Pero esta liberdade da viaxe terminarase ao chegar a Esmirna, máis concretamente ao barrio de B., a casa. Alí volveranse as regras, ao chegar á nosa Ítaca. Pero só para partir de novo.
Case seis anos, perdido por mares que prefería non asucar, o cansazo do extravío. Un mar de palabras inútiles. Tormentas e tormentos. Ventos amigos e inimigos. O Hades que abriu as súas portas o mesmo día que as pechou…

Almorzo nun pequeno e bonito café que hai no parque.
A cidade está chea de mercadillos, librerías, cafés, postos de artesanía...
Entramos no mercado de abastos. É antigo, cunha estrutura de metal, quizá de finais do século XIX. Parécese ao que están restaurado no Born de Barcelona. Este é máis pequeno.
Está coidado pero non restaurado. Iso que chaman España, vive baixo a síndrome da restauración, que é a típica síndrome dos novos ricos. Deixárono caer todo, anos de desidia e abandono, de miseria material e espiritual, e agora cóllelles a riqueza
con todo o belo arruinado e todo o feo convertido no selo de progreso. E xa queaumentou a súa cultura medio punto, e a súa riqueza en moitos puntos, caen na conta de que deixaron morrer cousas fermosas cheas de historia e vida. E poñense como tolos a restauralo todo, e como fan moitos anos que deses lugares escapou a vida, dedícanse a buscarlle usos que nada teñen que ver coa realidade para que foron concibidos. E

crense que o importante eran os edificios cando o realmente importante era a vida que habitaba neles. Algúns teñen valor en si mesmos, pero no súa, agora compulsiva ansia, restáurano todo, ata aquilo que só tiña valor en función da vida ou a actividade que albergaba. Incapaces de restaurar o contido dedícanse a restaurar o continente por feo e inútil que este sexa. E unha vez restaurado buscan ou inventan usos estrambóticos para enchelo. Deixárono morrer coa maior das indolencias e agora queren resucitalo. A boas horas acordan. Converten matadoiros en bibliotecas, prostíbulos en salas de meditación, fábricas de ladrillos en oficinas para a recuperación da galiña autóctona de X. En Vigo puxeron A Mesa Pola Normalización Lingüística nunha casa de putas e o museo nunha cárcere, un dispensarios de metadona para adictos nuns servico públicos …
“A estupidez humana é o único infinito”, díxoo quen sabía de que falaba.
Gústame que a vida siga manifestándose nos mesmos lugares desde que o recordo é esquecemento. Lugares que envellecen e gástanse precisamente polo uso. Lugares que se pintan e repintan, que se reparan (e non restauran), que se adaptan ás necesidades, que se manteñen coas feridas do tempo, coas pegadas da vida longa, do traballo, dos acontecementos. Gústame este mercado de Ancona, antigo e vello, pero vivo, que non deixou de ser mercado desde que se abriu, este mercado coidado, non restaurado. Si, parécese ao do Born, pero aquel están restaurándoo para facer unha desas cousiñas bonitas e burguesas, calquera parida para yupis cataláns, un teatro de vangarda, ou un camerino xigante para A Fura Dels Baus. Cada vez que cometo o erro de pensar naquel país e aquel pobo doume conta do absolutamente distanciado que me sinto del, da sua idiosincrasia. Que vinganzas secretas esconden as palabras: o prefixo grego “idio” (persoal, propio, singular) de idiosincrasia é o mesmo que se atopa na palabra idiota.
Podo chamarlles idiotas, porque “idiotes”, a palabra grega da que provén noso “idiota”, era como se lles chamaba a aqueles cidadáns que non se preocupaban dos asuntos públicos e só o facían dos seus asuntos privados. A que me soa isto? Non estarei vivindo nun país de idiotas?
Cando volvo a Turquía sempre teño a sensación do emigrante que volve a casa. Isto me redime do malestar que me produce o país no que vivo.

Gústame o vello mercado de Ancona con postos de froita, de peixe, de hortalizas… ¡e de incribles e variadísimos queixos! Ten un segundo piso en forma de galería interior. Desde arriba o mercado é aínda máis bonito. Achégase á Nadal e as xentes compran con máis dedicación.
Así, nesta fría mañá en Ancona, sen problemas, sen outro deber que gozar da vida ociosa, perezosa, tranquila…
Observando a este pobo ao que, nalgún momento da súa historia, un bo deus fíxoos como son, e regaloulles este belo idioma e a forma perfecta para falalo.
De librerías… Mercamos un libro titulado“Ancona miña” dun tal Franco Albertini. Poeta e fotógrafo local namorado da súa preciosa cidade. Escribe en dialecto anconés versos rebosantes de amor polo seu Ancona querida. Quizá non sexan obras mestras pero están cheos de sinceridade e de amor, “espressione dei sentimenti affettivi verso a mia Città” “…escrivo sempre un bel po´d´Ancona mia!”.
O libro ten dous partes: unha con poemas en anconés dedicados a lugares concretos da cidade, e unha segunda parte que é un largo poema en italiano titulado “Gabián” (gaivotas) con fotografías de gaivotas sobrevoando a costa anconesa.

Regalami le tue ali
gabbiano
per raggiungere i sogni
che il vento
ha disperso nel cielo”

É bonito, aínda que é difícil dicir algo en italiano que non resulte bonito. De toda a beleza que contén Italia, que quizá sexa o país do mundo que máis beleza atesoura, o seu idioma é o máis belo.

Descubrimos a parte máis antiga da cidade. O museo sobre a historia de Ancona que está nunha marabillosa praza coroada por unha gran igrexa. Abaixo, preto da rúa que leva ao porto hai unha preciosa igrexa. Unha pequena xoia que dan ganas de levala cun mesmo, para non separarse máis dela. Resulta incrible que Ancona non sexa unha cidade máis visitada e apreciada. É realmente preciosa, e o seu tamaño é perfecto.
Compra de billetes, e ao barco. Chámase “Blue Star”. O billete en cabina custa 160 €. De cantas veces fixen este traxecto en barco, vai ser a primeira en que viaxarei en cabina durmindo comodamente. O barco é novo e bastante luxoso, e o mellor de todo é que practicamente non hai turistas a bordo. Gregos, albaneses, algún italiano, tres turcos… Todos os estranxeiros que van nel son xente que vai realizar algún traballo en Grecia ou Turquía. A maioría son Gregos que van pasar as vacacións de Nadal coas súas familias. Quizá nós sexamos os únicos viaxeiros por pracer de todo o barco. Non pode faltar o típico estudante con mochila sueco ou danés.
O barco e todo o persoal son gregos. En recepción espérannos un exército de botóns, un deles colle as mochilas e condúcenos ata o camarote. O luxo do servizo non se corresponde coas mochilas, pide maletas de deseño e pasaxeiros ranciamente vestidos. Intento levar os meus vultos pero aquel home insiste, supoño que o seu soldo depende das propínas. Nunca sei que propina dar. Pero sempre é mellor pasarse que quedar curto.

O salón do barco é grande, quizais ao estar tan baleiro parece máis grande aínda. Está na proa e as súas grandes ventás dan ao cortante das ondas. Buscamos unha boa mesa á beira dunha fiestra e pedimos unha botella de viño tinto. Celebramos o primeiro barco da viaxe.
Cando partimos xa é de noite. Mañá, sobre as cinco da tarde chegaremos a Patras.
No salón aos poucos van aparecendo algúns viaxeiros. Turcos, albaneses, gregos… Charlan, beben, entretéñense cos computadores, len. A grega que fala un italiano perfecto axúdanos a conectar coa wifi do barco. Sigo con Homero. Chegará un día no que non lea máis que a Homero. Creo que o de máis sobra. Pero aínda son demasiado covarde para tomar esa decisión. Pero algún día fareino.
Chove, mar picada.
Cea grega.
E o mar axítase máis.
Desde o comedor que hai a estribor, baixo unha lancha salvavidas, un foco ilumina a choiva sacudida polo vento racheado. Saio á cuberta. Imos directamente cara ao centro do temporal. Non pensei que o doce Adriático puidese ter estoutra cara. Desde o Atlántico, o Mediterráneo sempre se ve como un apacible e azul lago grande.
A escuridade se rachada polos lóstregos. Gústame toda esta tolemia de elementos desatados. Aínda que o barco é grande, móvese baixo o temporal coma se fose unha barquiña. Recordo os versos de Alceo.

“Non entendo a querela dos ventos:
vén unha onda rodando deste lado
e dese, outra, e nós no medio
somos levados coa negra nave
na gran tempestade, entre horribles esforzos;
pois chega a auga ao pé do mastro
e xa todo o velamen rompeu,
e anacos enormes colgan del.
Ceden as áncoras, e o temón?
Suxéitome ás corda polos pés:
tan só isto mantenme a salvo?
…a carga botada pola borda...”